Làng gốm Bàu Trúc là một điểm đến nổi tiếng về nghề gốm truyền thống tại Việt Nam. Nằm cách thành phố Nha Trang khoảng 10 km về phía Bắc, Bàu Trúc đã tồn tại hàng trăm năm và được coi là làng gốm cổ nhất của tỉnh Khánh Hòa.Với không gian thanh bình, dân dã và tràn ngập nghệ thuật, Làng gốm Bàu Trúc là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn khám phá và tìm hiểu về nghệ thuật gốm truyền thống độc đáo của Việt Nam.
Giới Thiệu Làng Gốm Bàu Trúc
Làng gốm Bàu Trúc nằm ở thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước, cách thành phố Phan Rang – Tháp Chàm khoảng 10km về phía Nam. Đây là một trong những ngôi làng lâu đời nhất ở Đông Nam Á và duy nhất sản xuất gốm hoàn toàn bằng tay. Cùng với làng dệt Mỹ Nghiệp, làng gốm Chăm Bàu Trúc được bảo tồn và phát triển để truyền thống làng nghề gốm của người Chăm trở thành điểm du lịch nổi tiếng tại Ninh Thuận.
Ngôi làng Bàu Trúc trước đây có tên Paley Hamu Trok theo ngôn ngữ Chăm, có nghĩa là “làng trũng” trong tiếng Việt. Ban đầu, địa danh này được gọi là làng Vĩnh Thuận vào thời Minh Mạng năm 1832. Tuy nhiên, sau một trận lụt lớn vào năm 1964, dân làng đã di chuyển đến khu vực gần một cái ao lớn và nhiều cây trúc. Kể từ đó, người dân gọi làng này là Bàu Trúc.
- Giới Thiệu Làng Gốm Bàu Trúc
Lịch sử của làng gốm Bàu Trúc
Theo câu chuyện truyền miệng từ hàng ngàn năm trước, người sáng lập làng gốm Bàu Trúc là ông Poklong Chanh và vợ của ông. Họ đã dạy cho phụ nữ trong làng cách thu thập đất sét từ sông Quao và sau đó nhào và nặn để tạo ra các đồ dùng gia đình đơn giản như nồi nung, bếp lò và bình hoa. Mỗi năm vào dịp tết Kate, người dân trong làng tổ chức lễ cúng và tưởng nhớ ông Poklong Chanh để biểu dương lòng tri ân với người sáng lập nghề làm gốm Chăm.
Làng gốm Bàu Trúc đi đôi với làng dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp, tạo nên một phần văn hóa đặc trưng của dân tộc Chăm tại Ninh Thuận. Được xem là một trong những làng gốm truyền thống lâu đời nhất Đông Nam Á, làng gốm Bàu Trúc vẫn tồn tại và được duy trì đến ngày nay. Loại gốm truyền thống này cũng đã được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đưa vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
- Lịch sử của làng gốm Bàu Trúc
Tổ Nghề Của Làng Gốm Chăm Bàu Trúc
Theo truyền thuyết, tổ nghề của người làng gốm ở Ninh Thuận chính là ông Poklong Chanh. Trong thời kỳ thịnh vượng nhất của triều đại Poklong Garai, ông từ bỏ việc làm quan đại thần và trở về làng để dạy cho phụ nữ Chăm cách nắn và nung đất sét, tạo ra các đồ dùng phục vụ cuộc sống hàng ngày. Phụ nữ Chăm đã mang đất sét từ vùng sông Quao và thổi hồn vào đó, tạo ra những tác phẩm nở hoa và duy trì nghề gốm truyền thống suốt hơn nghìn năm. Để tưởng nhớ công lao của tổ nghề gốm, người dân đã xây dựng đền thờ và tổ chức lễ cúng ông Poklong Chanh vào dịp lễ Katê, diễn ra từ cuối tháng 9 đến tháng 10 theo lịch Chăm, tại Tháp Chàm Poklong Garai.
- Tổ Nghề Của Làng Gốm Chăm Bàu Trúc
Sự độc đáo về nghệ thuật gốm làng Bàu Trúc
Làng gốm Bàu Trúc là một địa điểm hấp dẫn và nổi tiếng ở Ninh Thuận với những sản phẩm thủ công tuyệt đẹp, được nung nấu theo cách độc đáo, tinh tế và mang đậm bản sắc văn hoá Chăm. Một số đặc điểm nghệ thuật độc đáo của làng gốm Bàu Trúc Ninh Thuận gồm:
Sản xuất gốm hoàn toàn thủ công
Điểm đặc trưng của gốm Bàu Trúc là các sản phẩm thủ công có phương pháp nung riêng biệt, độc đáo. Các nghệ nhân làm gốm ở đây thực hiện tất cả các công đoạn bằng tay, sử dụng lực tay và chân.
Nguyên liệu làm gốm ở Bàu Trúc
Một trong những yếu tố quan trọng tạo nên độc đáo cho sản phẩm gốm tại đây là nguyên liệu. Đất sét lấy từ bờ sông Quao có độ mịn và dẻo cao. Đất sét được trộn với cát và nước để tạo ra tỉ lệ phù hợp. Sau đó, bột sét được nhồi thủ công cho đến khi đạt được độ dẻo mong muốn.
Không sử dụng bàn xoay để làm gốm
Trái với nhiều nơi khác, ở đây không sử dụng bàn xoay để làm gốm. Thay vào đó, các nghệ nhân ở Bàu Trúc dùng tay và di chuyển cơ thể để tạo ra những sản phẩm tuyệt vời. Phụ nữ Chăm cũng trở thành những nghệ nhân xuất sắc, sử dụng đôi tay của mình để tạo ra những sản phẩm có tính ứng dụng và thẩm mỹ cao.
Sau khi tạo hình, sản phẩm được vẽ hoặc trang trí, điêu khắc để tạo điểm nhấn. Những hoa văn trên sản phẩm mang một sự đơn giản tuy nhiên rất ấn tượng và đầy quyến rũ.
- Sự độc đáo về nghệ thuật gốm làng Bàu Trúc
Nét độc đáo trong quá trình nung gốm ở làng gốm Bàu Trúc
Sau khi hoàn thành hình dáng và trang trí, người dân đặt đồ gốm ra ngoài phơi nắng và để trong bóng râm một số ngày trước khi nung. Du khách thường ngạc nhiên vì không thấy lò nung gốm ở đây. Thực tế là ở làng gốm Bàu Trúc, họ sử dụng phương pháp nung tại chỗ, không cần sử dụng lò nung. Đây là đặc điểm độc đáo thứ hai của làng gốm Bàu Trúc.
Phương pháp nung gốm tại làng gốm Bàu Trúc Ninh Thuận mang tính tự nhiên, giản dị và thô sơ như cách tạo hình sản phẩm. Họ đặt củi ở dưới, sau đó đặt sản phẩm lên và chồng rơm lên trên để nung. Quá trình nung kéo dài từ 6 đến 10 tiếng, tùy thuộc vào độ dày của sản phẩm.
Nguyên liệu phun màu đơn giản
Họ sử dụng màu được phun từ trái dông hoặc quả mít. Do đó, gốm Bàu Trúc có màu vàng đỏ, đỏ hồng hoặc đen xám, kèm theo các vệt nâu, tạo nên sự độc đáo cho gốm truyền thống ở đây. Giai đoạn cuối cùng trước khi bày bán là tạo độ bóng bẩy. Họ dùng tinh dầu từ vỏ hạt điều đã được ngâm để phun đều lên bề mặt sản phẩm, tạo ra độ mịn và bóng.
Mỗi sản phẩm độc đáo, không giống nhau
Vì mỗi giai đoạn đều thủ công hoàn toàn, không có sản phẩm giống nhau sau khi hoàn thành cơ bản. Phần lớn các sản phẩm gốm ở đây liên quan đến cuộc sống hàng ngày của người dân như bát, chén, đĩa, tượng phật, vũ nữ Apsara hoặc phù điêu hình vua Chăm. Gốm sứ Bát Tràng ở đây đa dạng về mẫu mã, từ màu sắc đến hình dáng và chi tiết, phục vụ cho các nhu cầu hằng ngày.
Một số sản phẩm được sản xuất từ làng gốm bát tràng
Tôn Kính Tâm Linh và Tín Ngưỡng của Người Chăm Bàu Trúc Đối Với Nghề Gốm
Người Chăm tại làng Bàu Trúc ở tỉnh Ninh Thuận có một sự khác biệt so với các làng nghề gốm của người Việt, bởi họ luôn tôn kính và tạ ơn tổ nghề. Nghề làm gốm của người Chăm tại làng Bàu Trúc được đánh giá cao và nhớ ơn đặc biệt đối với những người đã truyền thụ nghề này. Điều này được thể hiện qua các nghi thức và quy tắc trong mỗi giai đoạn của việc tổ chức một ngày trọng đại. Mỗi năm vào ngày 21 tháng 10 (tức ngày mùng 3 tháng 7 theo lịch Chăm), người Chăm tại làng Bàu Trúc tổ chức lễ giỗ để tưởng nhớ tổ nghề.
Hướng Dẫn Đường Đi Đến Làng Gốm Bàu Trúc
Làng gốm Bàu Trúc nằm ở đâu? Cách trung tâm thành phố Phan Rang chỉ 10km, làng gốm Bàu Trúc nằm phía Nam thành phố, rất thuận lợi cho du khách tham quan trên đường về. Từ trung tâm thành phố Phan Rang, bạn có thể đi theo hướng đường Thống Nhất hoặc Trần Phú. Tiếp theo, bạn cần tiếp tục đi thẳng đường Trần Phú qua siêu thị Co.op-mart Thanh Hà để đến một vòng xoay. Sau đó, tiếp tục đi thẳng vào quốc lộ 1A từ vòng xoay và rẽ phải vào đường quốc lộ 1A để tìm cổng vào làng gốm Ninh Thuận.
Giá vé tham quan làng gốm Bàu Trúc
Hiện tại, việc tham quan làng gốm Bàu Trúc được miễn phí. Du khách có thể đến và tham quan mà không mất phí, hoặc nếu muốn tự tay trải nghiệm làm gốm, hãy nhờ sự hướng dẫn từ các nghệ nhân trong làng. Sau chuyến đi, đừng quên mua những sản phẩm gốm đẹp và chất lượng để mang về nhà trang trí hoặc làm quà tặng cho bạn bè và người thân.
Điểm Tham Quan Gần Làng Gốm Bàu Trúc
Ngoài việc tham quan làng nghề gốm Bàu Trúc, du khách có thể ghé qua một số địa điểm lân cận như làng dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp và khu du lịch văn hoá và sinh thái sen Charaih Ninh Thuận.
Làng dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp
Nằm trong khu vực làng nghề truyền thống tại thôn Mỹ Nghiệp, làng dệt thổ cẩm chỉ cách làng gốm Bàu Trúc khoảng 3km. Du khách sẽ được chứng kiến quá trình dệt thổ cẩm tại đây. Công việc tạo ra sản phẩm từ thổ cẩm đòi hỏi sự tỉ mỉ của người phụ nữ Chăm trong từng vòng dệt và sợi vải. Du khách có thể mua các sản phẩm thổ cẩm như ví, túi xách, trang phục,… với giá cả hợp lý để làm quà tặng.
Khu du lịch văn hoá và sinh thái sen Charaih Ninh Thuận
Khu du lịch sen Charaih cũng thuộc làng Mỹ Nghiệp. Nằm không xa làng gốm Bàu Trúc, du khách có thể kết hợp tham quan nhiều địa điểm khác nhau để tối ưu chi phí trong chuyến du lịch. Khu du lịch văn hoá và sinh thái sen Charaih Ninh Thuận chủ yếu là cánh đồng sen nở rộ, có hoa hướng dương và một số điểm chụp hình sống ảo khác. Giá vé vào cổng dao động từ 20.000 đến 25.000 đ tuỳ theo thời điểm. Đến đây, bạn không nên bỏ qua việc thưởng thức các món ngon đặc trưng của người Chăm, sẽ khiến bạn mê mẩn và không thể quên.
Ngoài ra, gần làng gốm Bàu Trúc Ninh Thuận còn có một số điểm tham quan khác như:
- Đồi cát Nam Cương
- Làng dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp
- Bãi biển Cà Ná
Lời kết: Đó là toàn bộ thông tin về làng gốm Bàu Trúc Ninh Thuận. Nếu có dịp đến miền Trung nắng gió hoặc du lịch Ninh Thuận, hãy dành thời gian để ghé thăm làng nghề gốm Bàu Trúc – nơi mà đôi bàn tay tài hoa của các nghệ nhân gốm tạo ra những sản phẩm tuyệt vời, đồng thời là nơi lưu giữ hồn gốm và nét văn hoá độc đáo của người Chăm xưa!
Dưới đây là một số làng gốm Bát Tràng nổi tiếng tại Việt Nam:
- Tìm hiểu thêm về làng gốm Thanh Hà tại Hội An
- Chợ gốm làng cổ Bát Tràng – Du lịch Hà Nội nổi tiếng
- Làng gốm Chu Đậu, Hải Dương nổi tiếng được ưa chuộng
- Làng gốm Phù Lãng – Làng gốm nổi tiếng 700 năm cổ truyển
- Tìm hiểu về Làng gốm Bình Dương – Gốm Lái Thiêu
- Làng gốm Hương Canh Vĩnh Phúc – Làng gốm truyền thống
- Làng gốm Kim Lan – làng gốm nghìn năm tuổi bên sông Hồng
- Làng gốm Vĩnh Long, Vương quốc đỏ của gạch gốm Mang Thít.
- Review du lịch làng gốm bát tràng 2023
- Làng gốm Biên Hòa – Đồng Nai Truyền Thống
- Làng gốm Phước Tích – Tinh hoa nghệ thuật gốm truyền thống
- Khám Phá Làng Gốm Thổ Hà (Bắc Giang) năm 2023
- Làng gốm Hải Dương, Gốm Chu Đậu Tinh Hoa Việt Truyền Thống
- Làng gốm Lư Cấm Nha Trang – Nghề gốm hơn 200 năm tuổi
- Bản đồ làng gốm bát tràng và Cách di chuyển đến Làng Gốm Bát Tràng
